محمد نهتانی؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ حمیدرضا پیروان
چکیده
لسها یکی از نهشتههای مهم کواترنری در شمال شرق ایراناند و از میزان فرسایش بالایی برخوردارند. تحقیق حاضر با استفاده از یک دستگاه شبیهساز بارانِ قابلِ حمل با پلات یک متر مربع با هدف تعیین عوامل مهم مؤثر بر رسوبزایی لسها در محدودة حوضة آبخیز گرگانرود انجام شد. برای تهیة نقشة واحدهای کاری، نقشههای کاربری اراضی، شیب، و اَشکال ...
بیشتر
لسها یکی از نهشتههای مهم کواترنری در شمال شرق ایراناند و از میزان فرسایش بالایی برخوردارند. تحقیق حاضر با استفاده از یک دستگاه شبیهساز بارانِ قابلِ حمل با پلات یک متر مربع با هدف تعیین عوامل مهم مؤثر بر رسوبزایی لسها در محدودة حوضة آبخیز گرگانرود انجام شد. برای تهیة نقشة واحدهای کاری، نقشههای کاربری اراضی، شیب، و اَشکال فرسایش با استفاده از امکانات GIS تلفیق شد. سپس، در مجموع، طی 69 آزمایش در 23 واحد کاری با شبیهساز باران میزان رواناب و رسوب بهدستآمده اندازهگیری شد. برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و نوع کانی رسی و وزن مخصوص ظاهری در مجاورت هر پلات از مواد سطحی نمونهبرداری شد. در محل استقرار شبیهساز باران جدول اطلاعات توصیفیـ شاملِ مختصات جغرافیایی، درصد شیب، ارتفاع، عمق افق Aـ و دیگر اطلاعات ضروری تکمیل شد. برای تعیین ارتباط منطقی میان متغیرهای مختلفْ از همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. هرچند بهنظر میرسید عوامل بسیاری در تولید رواناب و رسوب در لسها مؤثرند، نتایج نشان داد شمارِ معدودی عامل کلیدی در این منطقه نقش تعیینکنندهتری دارند؛ به طوری که شیبْ مهمترین عاملِ کنترل میزان رسوبزایی در لسهاست و پس از آن میزان سیلت نمونه قرار دارد. نتایج رگرسیون چندگانه مدلی ایجاد کرد که 80 درصد تغییرات رسوب را مشخص میکند. در مدل بهدستآمده شیب، میزان سیلت، و ظرفیت تبادل کاتیونی ارتباطی مثبت و میزان کاتیون کلسیم ارتباطی منفی با میزان رسوبزایی دارد.